ජාතියේ අභි­මා­නය සිහි ගන්වන නිද­හසේ කෞතු­කා­ගා­රය

සිත්මල් යාය

2 පෙබරවාරි, 2019

උස්ව වැඩුණු ඉන්දීය විලෝ තුරු දෙපෙළ මැදින් ඇවිද ගොස් අපි නිද­හස් චතු­ර­ශ්‍ර­යට පිිවි­සි­යෙමු. මීට වසර ගණ­නා­ව­කට පෙර තිබු­ණාට වඩා දැන් එපෙ­දෙස වෙනස්ය. අප රට ඉංග්‍රී­සී­න්ගෙන් නිද­හස් වීම සංකේ­ත­වත් කර­මින් ඉදි කෙරුණු නිද­හස් මන්දි­රය කොළඹ නග­රය හඳුන්වා දෙන්නට යොදා­ගත හැකි එක්තරා ස්මාර­ක­යක් බඳුය. නිද­හස් චතු­ර­ශ්‍ර­යෙහි ස්ථාපිත නිද­හස් මන්දි­ර­යත්, අද­ටද වැඩි කතා­බ­හ­කට ලක් නොවන නිද­හස් කෞතු­කා­ගා­ර­යත් පිළි­බඳ තතු-විත්ති සොයා බලනු වස් හෙටට යෙදෙන 71 වන ජාතික නිද­හස් දින සැම­රුම මනා නිමි­ත්තක් සප­යයි.

* තිස් වස­රක යුද්ධ­යේදී දිවි පිදූ රණ­වි­රු­වන් උදෙසා වෙනම අංශ­යක්
* කැප්පෙ­ටි­පොළ රාජ­ද්‍රෝ­හි­යකු ‍කළ ගැසට් නිවේ­ද­නයේ පිට­ප­ත­කුත් මෙහි තිබෙ­නවා
* ජාතික වීර­යන්ගේ උඩු­කය ප්‍රතිමා 27ක්
* ප්‍රථම නිද­හස් උලෙළේ එසවූ ජාතික කොඩියේ ඡායාරූපයක්

1948 පෙබ­ර­වාරි 04 වැනිදා පැවැ­ත්වුණු නිද­හස් උලෙළ දැනට නිද­හස් මන්දි­රය පිහිටි හිස් භූමියේ තාව­කා­ලික ගොඩ­නැ­ඟි­ල්ලක අති-උත්ක­ර්ෂ­වත් අන්ද­මින් සිදු කෙරුණේ ශ්‍රී ලාංකි­ක­යන්ගේ ප්‍රෞඪ­ත්වය විදහා පාන අලං­කාර සැර­සිලි රැස­කින් එම ගොඩ­නැ­ඟිල්ල විචි­ත්‍ර­වත් කර­මිනි. මේ ස්ථානයේ දැන් පව­තින නිද­හස් මන්දි­රය ඉදි කිරී­මට ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම අග­මැති මහා­මාන්‍ය ඩී.ඇස්. සේනා­නා­යක මැති­තුමා අතින් මුල්ගල තැබුණේ 1949 පෙබ­ර­වාරි 04 වැනිදා ය.

එහි නිදන් වස්තු තැන්පත් කෙරුණේ එව­කට මංමා­වත් ඇමැති වූ ශ්‍රීමත් ජෝන් කොත­ලා­වල මැතිඳු අතිනි. මෙහි ඉදි කිරීම් සිව් වස­රක් මුළුල්ලේ සිදු වූ අතර, 1953 පෙබ­ර­වාරි 04 වැනිදා නිද­හස් මන්දි­රය විවෘත කෙරිණි.

ඓති­හා­සික මහ­නු­වර මඟුල් මඬුව අනුව යමින් ඍජු­කෝ­ණා­ස්‍රා­කාර හැඩ­යෙන් ගොඩ­නැං­වුණු නිද­හස් මන්දි­රය, මධ්‍ය­යෙහි විශාල ශාලා­ව­කට ඉඩ තබා දෙප­සට කුලුනු පේළි දෙක බැගින් පේළි 4ක් වන අන්ද­මට සම්පූර්ණ කුලුනු 60කින් සම­න්වි­තව ඉදි කර ඇත. මහ­නු­වර මඟුල් මඬු­වේත්, ඇම්බැක්කේ දේවා­ල‍යේත් දැව කණු­වල ඇති අගනා කැට­යම් බඳු සත­රැස් කැට­යම් මුහු­ණත් 240ක් මේ කුලු­නු­ව­ලද දක්නා ලැබේ.

ඊට අම­ත­රව මෙහි ඉහළ ඇතුළු බිත්ති බෞද්ධ ඉති­හා­සයේ සහ ශ්‍රී ලංකා ඉති­හා­සයේ වැද­ගත් අවස්ථා නිරූ­ප­ණය කෙරෙන රූප­රාමු 28කින් යුක්තය. මෙහි මැද වේදි­කා­වක සිට සිව්දෙ­සට මුහුණ ලා සිටින සිංහ රූප 4ක් දිස් වන්නේ යාප­හුවේ සිංහ රූ සිහි ගන්ව­මිනි. නිද­හස් මන්දි­රය වට කර­මින් සතර දිශාව බලා පේළි­යට හිඳ සිටින සිංහ රූප 60ක් නිර්මා­ණය කර ඇති අතර, මේ සිය­ල්ලට මැදින් නිද­හස් මාව­තට මුහුණ ලා ප්‍රතා­ප­වත් ලෙස නැඟී සිටින්නේ ඩී.ඇස්. සේනා­නා­යක මැති­තු­මාගේ ප්‍රති­මා­වය.

නිද­හස් කෞතු­කා­ගා­රය

නිද­හස් මන්දි­රයේ යටි මහලේ ක්‍රිපූ 6 වැනි සිය­වසේ සිට 1972 දක්වා නිද­හස් අර­ග­ලයේ යෙදුණු වීර­යන් පිළි­බඳ වටිනා තොර­තුරු සහ ස්මාරක සිහි­ව­ටන රැසක් තැන්පත් කර තිබෙන නිද­හස් අනු­ස්ම­රණ කෞතු­කා­ගා­රය පිහි­ටි­යේය. 2008 පෙබ­ර­වාරි 04 වැනිදා -එනම්: ශ්‍රී ලංකාවේ 60 වැනි නිද­හස් සම­රුව නිමි­ත්තෙන් ස්ථාප­නය කරන ලද මෙය කොළඹ ජාතික කෞතු­කා­ගාර දෙපා­ර්ත­මේ­න්තු­වට අයත් ප්‍රාදේ­ශීය කෞතු­කා­ගාර 11න් එකක් ලෙස හැඳි­න්වී­මට පිළි­වන් වුවත්, නිද­හස් මන්දි­ර­යට පැමිණ නිද­හසේ සුව විඳින බොහෝ දෙන­කුගේ අව­ධා­නය තව­මත් මීට යොමුව නැත.

කෞතු­කා­ගා­ර­යට පිවි­සෙන විටම අපට හමු වන්නේ ජාතික හා ආග­මික සංහි­ඳි­යාව පිළි­බිඹු කෙරෙන ස්මාර­ක­යකි. සිංහල, දෙමළ, මුස්ලිම් හා බර්ගර් ජාතීන්ට අයත් දරු­දැ­රි­ය­න්ගෙන් සැදුම් ලත් මේ ස්මාර­කයේ ආග­මික ලාංඡ­නද සට­හන් කර තිබී­මෙන් ජාතික හා ආග­මික සංහි­ඳි­යාව විදහා දැක්වේ. ඉන් අන­තු­රුව දකුණු පසින් පිහිටා ඇත්තතේ අනු­රා­ධ­පුර යුගයේ සිට 1972 දක්වා ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික, දේශ­පා­ල­නික, ආග­මික, සංස්කෘ­තික උන්න­තිය හා මානව නිද­හස උදෙසා ඇප-කැප වූ විරු­වන් පිළි­බඳ සවි­ස්ත­රා­ත්මක තොර­තුරු, කෞතුක භාණ්ඩ, සමරු සට­හන් ඇතු­ළත් කුටි­යයි.

පණ්ඩු­කා­භය රජු­ගෙන් ඇර­ඹෙන අනු­ර­පුර යුගයේ ප්‍රධාන රජ­ව­රුන් විසි­දෙ­න­කුගේ ජාතික මෙහෙ­වර ගැන තොර­තුරු, අනු­රා­ධ­පුර රාජ­ධා­නියේ බිඳ­වැ­ටීම සහ චෝල ආක්‍ර­මණ, මහා විජ­ය­බාහු රජු පොලො­න්නරු රාජ­ධා­නිය ස්ථාපිත කිරීම, පොලො­න්නරු යුගයේ ආර්ථික, දේශ­පා­ල­නික, ආග­මික හා සංස්කෘ­තික මෙහෙ­ව­රක් කළ මහා පරා­ක්‍ර­ම­බාහු, නිශ්ශං­ක­මල්ල වැනි රජ­ව­රුන් පිළි­බඳ වටිනා තොර­තුරු මෙහි ප්‍රද­ර්ශි­තය.

ජාතික වීර පිළිරූ

මේ කුටි­යට ඇතුළු වන විට එක්ව­රම දෙනෙත් යොමු වන ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික වීර­යන්ගේ උඩු­කය ප්‍රතිමා 27කි. කැප්පෙ­ටි­පොළ නිලමේ, වීර පුරන් අප්පු, ගොංගා­ලේ­ගොඩ බණ්ඩා වැනි ජාතික සට­නට උර දුන් ජන නාය­ක­ය­න්ගේද මිගෙ­ට්ටු­වත්තේ ගුනන්ද හිමි, හික්ක­ඩුවේ සුමං­ගල හිමි, රත්ම­ලානේ ධම්මා­ලෝක හිමි, අන­ගා­රික ධර්ම­පාල තුමා, වලි­සිංහ හරි­ශ්චන්ද්‍ර තුමා, ඕල්කොට් තුමා වැනි බෞද්ධ සංස්කෘ­තික පුන­රු­ද­යට පණ දුන් සුසි­ල්ව­තු­න්ගේද උඩු­කය ප්‍රතිමා මෙයට අයත්ය.

පශ්චාත් පොලො­න්නරු යුගයේ කැපී පෙනෙන නර­ප­තීන් වන දෙවැනි පරා­ක්‍ර­ම­බාහු සහ සවැනි පැර­කුම් රජුන් පිළි­බඳ සට­හ­නින් පසු මෙරට සිදු වූ පෘතු­ගීසි, ලන්දේසි, ඉංග්‍රීසි ආක්‍ර­මණ සහ මහ­නු­වර යුගය පිළි­බඳ තොර­තුරු ඇතු­ළත් මෙහි ශ්‍රී ලංකාව යට­ත්වි­ජි­ත­යක් බවට පත් කළ උඩ­රට ගිවි­සුමේ පිට­ප­තක්ද දැක­ගත හැකිය. ජෝන් ඩොයිලි තැබූ සට­හන්, කැප්පො­ටි­පොළ රාජ­ද්‍රෝ­හි­යකු ලෙස ප්‍රකා­ශ­යට පත් කළ ගැසට් නිවේ­ද­නය වැනි වටිනා ලිපි-ලේඛ­න­ව­ලින් නිද­හස් අනු­ස්ම­රණ කෞතු­ගා­රය සම­න්වි­තය.

දුර්ලභ ලිපි ලේඛන

ශ්‍රී ලංකාව ඉංග්‍රී­සීන්ගේ යට­ත්වි­ජි­ත­යක් වූ පසු බහු­ජන සංවි­ධා­න­වල එක්ස­ත්කම මඟින් නිද­හස කරා සිදු කළ අර­ග­ලයේ තොර­තුරු ඇතු­ළත් පත්‍රිකා, පුව­ත්පත් පම­ණක් නොව ජාතික සංග‍මයේ වාර්තා පවා මෙහි ප්‍රද­ර්ශ­න­යට තබා තිබෙන්නේ ඒවායේ තිබෙන ජාතික අගය නිසාය.

කෝල්බෲක්-කැම­රන් ආණ්ඩු­ක්‍රම ප්‍රති­සං­ස්ක­රණ වාර්තා, ඩොන‍මෝර් කොමි­ෂන් සභා වාර්තා ආදියේ පිට­පත්, ශ්‍රී ලංකා­වට නිද­හස ලැබූ දින හමුදා උත්ත­මා­චා­රයේ සහ නිද­හස් උත්ස­වයේ ඡායා­රූප, ප්‍රථම නිද­හස් උලෙළේ එසවූ ජාතික කොඩියේ අනු­රු­වක්, ප්‍රථම කැබි­නට් මණ්ඩ­ලයේ ඡායා­රූප, සෙනට් මණ්ඩ­ලයේ සහ ප්‍රථම අග­මැ­තිමා හා අමාත්‍ය මණ්ඩ­ලයේ ඡායා­රූප වැනි දුර්ලභ සේයාරූ රැසක් මෙහිදී නැර­ඹිය හැකිය.

“1948 පෙබ­ර­වාරි 04 ශ්‍රී ලංකා­වට ලැබුණේ අර්ධ නිද­හ­සක්. 1972 මැයි 22 දා තමයි ශ්‍රී ලංකා­වට පූර්ණ වශ­යෙන් නිද­හස ලැබුණේ. ඒ නිසයි අපි 1972 ජන­රජ දිනය දක්වා නාය­ක­යන්ගේ සහ රටේ පාලන තන්ත්‍රයේ තොර­තුරු සහ ඡායා­රූප මේ කෞතු­කා­ගා­ර­යට ඇතු­ළත් කළේ,” යනු­වෙන් නිද­හස් අනු­ස්ම­රණ කෞතු­කා­ගා­රයේ වැඩ­ස­ට­හන් සහ­කාර ටී.එච්. නිලන්ත ඉන්දික ප්‍රකාශ කරයි.

කෞතු­කා­ගා­රයේ වම්ප­සින් ඇති කුටිය වෙන් කර තිබෙන්නේ වසර 30ක් මුළුල්ලේ පැවැති යුද්ධ­යේදී දිවි පිදූ රණ­වි­රු­වන් වෙනු­වෙනි. 1983 වසරේ සිට බෙදු­ම්වා­දීන්ට විරු­ද්ධව කළ අර­ග­ල­ව­ලදී මිය ගිය යුද-ගුවන්-නාවික හමුදා, පොලී­සිය සහ සිවිල් ආර­ක්ෂක බළ­කා­යට අයත් සියලු රණ­වි­රු­වන්ගේ තොර­තුරු ඇතු­ළත් කොට නිර්මා­ණය කරන ලද පුස්කොළ පොත් එක­තු­වක් මෙහි ප්‍රද­ර්ශ­න­යට තබා ඇත.

ඒ පුස්කොළ පොත්වල ඇතු­ළත් තොර­තුරු නර­ඹ­න්නන්ගේ ප්‍රයෝ­ජ­නය සඳහා ලිපි­ගොනු වශ­යෙන්ද සකස් කර තිබේ. එසේම එම දත්ත හා ඡායා­රූප ඇතු­ළත් කොට පරි­ග­ණක මෘදු­කාං­ග­යක්ද සකසා තිබේ. එම­ඟින් අදාළ රණ­වි­රු­වාගේ තොර­තුරු මෙන්ම ඡායා­රූ­පද දැක­බ­ලා­ගත හැකිය.

දැනු­වත් බව බොහොම අඩුයි

“ඇත්ත­ටම මේ නිද­හස් අනු­ස්ම­රණ කෞතු­කා­ගා­රය ගැන ප්‍රචා­රය අඩුයි. බොහෝ දෙනා මේ ගැන දන්නේ­වත් නැහැ. නිද­හස් චතු­ර­ශ්‍ර­යට දින­පතා සවස ඇවි­දින්න, ව්‍යායාම කරන්න යන එන අය වත් මෙතන බිම් මහලේ පිහිටා තිබෙන කෞතු­කා­ගා­රය ගැන දන්න­වාද කියලා සැකයි.

අද කාලේ සම­හ­රුන්ට ඉති­හා­සය ගැන, අපේ රට ජාතිය ගැන කිසිම උන­න්දු­වක් නැහැ නේ... මෙය නර­ඹන්න වැඩි­පු­රම පැමි­ණෙන්නේ පාසල් දරු­වන්. ග්‍රහ­ලෝ­කා­ගා­රය නර­ඹන්න පාස­ල්ව­ලින් එන දරු­වන් මේ කෞතු­කා­ගා­රය නර­ඹ­න්නත් එනවා. ඒ හැර විදේ­ශි­ක­යන්ද පැමි­ණෙ­නවා. සාමාන්‍ය ජන­තා­වගේ පැමි­ණීම නම් අඩුයි,” යනු­වෙන් නිලන්ත ඉන්දික වැඩි­දු­ර­ටත් කියා සිටියි.

නිද­හස් ස්මර­ණය කිරීම යහ­පත්ය. එහෙත් එය එක් දව­ස­කට සීමා විය යුතු නැත. රටේ ආර්ථික, සමා­ජීය, දේශ­පා­ල­නික, සංස්කෘ­තික නිද­හස උදෙසා අර­ගල කළ ජාතික විරු­වන් ගැන දිවි තිබෙන තුරු සිහි­පත් කිරීම ශ්‍රී ලාංකික සැම­දෙ­නාගේ යුතු­ක­මකි; වග­කී­මකි. මේ නිද­හස් මන්දිර පරි­ශ්‍රය ඒ සඳහා මනා මූලා­ශ්‍ර පද්ධ­ති­යකි.

ඡායා­රූප - ගයාන් පුෂ්පික

from silumina sithmalyaya