මුල්ම නිද­හස් දිනය දා මීග­මුව සැණ­කෙ­ළි­යක් කළ අප්‍ර­කට නිද­හස් උලෙළ

සිත්මල් යාය

2 පෙබරවාරි, 2019

* උස්පිල ගෙදර දී සිංහ­ලයේ අන්තිම රජු අනු­ස්ම­ර­ණය කරලා
* ජාතික කොඩිය ඔසවා උත්සව පවත්වා දන්සල් දීලා
* උත්ස­වයේ වැඩ ආරම්භ වුණේ මීග­මුව මහ­වී­දියේ

ශාන්ත මරියා පල්ලියේ පැවති දේව මෙහෙ­ය­කින් රටින් පිටු­ව­හල් කිරී­මට පෙර රාජ­සිංහ රජු රැයක් රඳ­වා­ගෙන සිටියේ උස්පිල ගෙදර 

(එංග­ල­න්තයේ සිට)

බ්‍රිතාන්‍ය පාලන­යෙන් මිදී ස්වාධීන රාජ්‍ය­යක් ලෙස අප මේ අභි­මා­න­වත් අයු­රින් සම­රන්නේ හැත්තෑ එක් වැනි නිද­හස් සම­රු­වය. 1948 නිද­හස ලැබිම වෙනු­වෙන් ප්‍රධාන උත්ස­වය කොළඹ දී පැවැති අතර දිව­යිනේ වෙනත් නග­ර­වල ද නිද­හස් උත්සව පැවැ­ත්විණි. එකල පළ වූ පුවත් පත්වල ඒ පිළි­බඳ තොර­තුරු සඳ­හන් වේ.

ලංකාවේ පළමු නිද­හස් දිනය සැම­රීම සඳහා මීග­මුවේ පැවති විවිධ උත්සව සහ සමරු වැඩ­ස­ට­හ­න්ව­ලට යම් විශේෂ අව­ධා­න­යක් යොමුවූ බව කලක් කොළඹ සර­ස­වියේ සහ දැන් නෙද­ර්ල­න්තයේ Leiden සර­ස­වියේ සේවය කරන මහා­චාර්ය නීරා වික්‍ර­ම­සිංහ ගේ Dressing the Colonised Body: Politics,Clothing and Identity in Colonial Sri Lanka (2003) කෘති­යේද, නැව­තත් ඇය­ගේම Sri Lanka in the Modern Age. A history of contested identities (2006) කෘති­යේද පළ කර ඇති විස්ත­ර­ව­ලින් පෙනී යයි.

එව­කට පළවූ පුව­ත්පත් වාර්තා­ව­ලට අනු­වද ලංකාවේ පළමු නිද­හස් දිනය සැමැ­රීම සදහා උත්සව 04ක් 1948 පෙබ­ර­වාරි 04 දින මීග­මුවේ පවත්වා තිබුණු බව වාර්තා වේ.

ඉන් මුල්ම උත්ස­වය ආරම්භ වී ඇත්තේ උදෑ­සන 10.30ට ලංකාවේ ප්‍රධාන දේව­ස්ථාන කිහි­ප­යෙන් එකක් වන, මීග­මුව මහ­වී­දියේ ශාන්ත මරියා පල්ලියේ පැවති දේව මෙහෙ­ය­කිනි. කමිස, සාරි, කෝට්, කබා, කුර්ත මෙන්ම ජාතික ඇඳු­මින් සැර­සුණු පිරිස්ද, කළු සහ සුදු වේල් පොටින් හිස වසා­ගත් කාන්තා­වෝද මෙම දේව මෙහෙ­යට පැමිණ සිටි­යහ. ඔවුන් පිළි­ගැ­නී­මට මීගමු දිස්ත්‍රි­ක්කයේ බාල­දක්ෂ, බාල­ද­ක්ෂි­කා­වන් මහ­වී­දිය දේව­ස්ථා­නය ඉදි­රි­පිට රැස්ව සිට ඇති අතර විශාල ජනතා සහ­භා­ගී­ත්ව­යක් පැවති බව වාර්තා වේ.

සීනු ගස­මින්, ගීතිකා කිය­මින් මහත් උත්ක­ර්ෂ­වත් අන්ද­මින් පවත්වා ඇති එම උත්ස­ව­යෙන් අන­තු­රුව කැවුම්, කිරි­බත්, කේක්, බිබි­ක්කන්, බිස්කට්, අළුවා යන රස කැවිලි සහි­තව, කෝපි සංග්‍ර­හ­යක්ද පවත්වා ඇත.

මෙම උත්ස­වය අව­සාන වන­වාත් සම­ඟම තවත් පිරි­සක් මීග­මුව මහ­වී­දිය ශාන්ත මරියා පල්ලි­යට පිටු­ප­සින් පිහිටි 'උස්පිල ගෙදර' නම් පැරැණි නි‍ෙව­සක් අසල ශ්‍රී ලංකාවේ අව­සාන රජ වන ශ්‍රී වික්‍රම රාජ­සිංහ රජු අනු­ස්ම­රණ කර ඇත. එයට හේතුව වූයේ ශ්‍රී වික්‍රම රාජ­සිංහ රජ­තුමා බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා විසින් අත්අ­ඩං­ගු­වට ගෙන ඉන්දි­යා­වට පිට­ත්කර යැවී­මට කොළඹ වරාය වෙත රැගෙන එන අත­ර­තුර එක් රැයක් මීග­මුවේ එම නි‍ෙවසේ ලැගුම් ගත්තේ­යැයි විශ්වාස කිරී­මය.

එම යුග­යේදී දෙමළ ජාතික මහලු යුව­ළ­කට අයත්ව තිබු මෙම නිවෙස පසුව 1960 දශ­ක­යේදී ගැලැ­ස්ටන් ප්‍රනාන්දු මහතා මිලට ගෙන පැරණි නිවස කඩා එම භූමියේ නව නි‍ෙව­සක් තනා ඇත. දැන් එහි ජීවත් වන්නේ ඔහුගේ පුතෙකු වන රාජ් ප්‍රනාන්දු මහ­තාය. එදා ‘උස්පිල ගෙදර’ ලෙස හැඳින්වූ මෙම නිවෙස දැන් හඳුනවන්නේ ශ්‍රී වික් රාජ් ලෙසය. 1948 පෙබ­ර­වාරි 04 දින ශ්‍රී වික්‍රම රාජ­සිංහ රජු අනු­ස්ම­ර­ණය කළ පිරි­ස්වල විශ්වා­සය වී ඇත්තේ පැරැණි ‘උස්පිල ගෙදර’ මීග­මුවේ සිටි ප්‍රකට 'සූර්ය­කුල' තුනෙන් එකක්වූ කුරු­කු­ල­සූ­ර්ය­ව­රුන්ගේ නාය­ක­යෙකු වූ කුරු­කු­සූර්ය මුදි­යන්සේට අයත්ව තිබූ බවය. එමෙන්ම ඔවුන්ගේ විශ්වා­සය වී ඇත්තේ ශ්‍රී වික්‍ර­ම­රා­ජ­සිංහ රජ නවා­තැන් ගත්තේ එම කුරු­කු­ල­සූර්ය මුදි­ය­න්සේගේ නි‍ෙවසේ බවය. එම කතාවේ සත්‍ය අස­ත්‍ය­තාව කෙසේ වුවද 1948 පෙබ­ර­වාරි 04 දින මීග­මුව සාන්ත මරියා දේව­ස්ථා­නයේ පැවති නිද­හස් සමරු දේව මෙහෙ­යෙන් අන­තු­රුව පිරි­සක් එම දේව­ස්ථා­නය පිටු­පස සිංහ­ලයේ අන්තිම රජවූ ශ්‍රී වික්‍රම රාජ­සිංහ රජ අනු­ස්ම­ර­ණය කිරී­මක් සිදු කර ඇත.

කෙසේ වුවද, මීග­මුවේ ප්‍රධාන නිල නිද­හස් සමරු උත්ස­වය පවත්වා ඇත්තේ පසුව මහ නග­ර­ස­භා­වක් ලෙස නම් කළ මීග­මුව දිස්ත්‍රික් නාග­රික සභාව (Urban District Council) විසින් මීග­මුවේ පැරැණි පෘතු­ගීසි-ලන්දේසි කොටුව ඉදි­රි­පිට ඇති කොටුව පිටි­යේය. එව­කට මීග­මුව නග­රා­ධි­ප­ති­ව­රයා වූ මීග­මුව, පෙරි­ය­මුල්ල, කැනල් පාරේ, මඩු සුරු­වම අසල නි‍ෙවසේ පදිං­චිව සිටි සී. එම්. ප්‍රනාන්දු මහ­තාගේ ප්‍රධා­න­ත්ව­යෙන් එම උත්ස­වය පවත්වා තිබේ.

සාමා­න්‍ය­යෙන් යුරෝ­පි­යානු ක්‍රම­යට කලි­සම්-ෂර්ට් සහ ටයි-කෝට් අඳින එව­කට මීග­මුව නග­රා­ධි­පති සී. එම්. ප්‍රනාන්දු මහතා එම නිද­හස් දින උත්ස­ව­යට ජාතික ඇඳු­මින් සැරැසී සිට ඇති බව වාර්තා වේ. දහස් ගණ­නින් ජනයා පැමිණ ඇති එම උත්ස­වය ජාතික කොඩිය ඔසවා ආරම්භ කර ඇති අතර දිළි­ඳුන්ට ආහා­ර­පාන ලබා­දී­මක් ද සිදු කර ඇත.

උත්ස­වයේ වැද­ගත්ම අංගය වී ඇත්තේ 1927 නොවැ­ම්බර් 1වෙනි බ්‍රහ­ස්ප­තින්දා මීග­මු­වට පැමිණි ඉන්දියා නිද­හස් සටනේ වීරයා වූ, මහත්මා ගාන්ධි­ තුමා සැම­රී­මය. 1927 යෙදුණු මහත්මා ගාන්ධි­ තු­මාගේ ලංකා ගමනේ කොට­සක් ලෙස මීග­මු­වට පැමිණි එම මහතා මීග­මුවේ ජනයා හර­ස­රින් පිළි­ගෙන තිබේ. රැස්ව සිටි පිරිස අමතා ඇති මහත්මා ගාන්ධි­තුමා මීග­මුව නග­රයේ සුන්ද­ර­ත්වය දැක තමා වශී වූ බවත්, මීග­මුවේ ජීවත් වන තම රටේ ජන­යාට සහෝ­ද­ර­ත්ව­යෙන් සැල­කීම ගැන මීගමු වැසි­යන්ට ස්තූති කර තිබේ. මහත්මා ගාන්ධි­තුමා සහ­භා­ගිවූ මෙම උත්ස­වය පවත්වා ඇත්තේ වසර 200කට වඩා පැරැණි ඉති­හා­ස­යක් හිමි ශ්‍රී ලංකාවේ පැරැ­ණිම කාන්තා නේවා­සික පාසල වන මීග­මුව නිව්ස්ටෙඩ් බාලිකා විදු­හ­ලට වර්ත­මා­නයේ හිමිව ඇති මීග­මුව පැරණි නග­ර­සභා ගොඩ­නැ­ගි­ල්ලේය.

එම උත්ස­වය අත­ර­තුර ඉන්දි­යානු නිද­හස් සටන සදහා මීග­මුවේ ජනයා එකතු කළ රුපි­යල් 1,860ක මුද­ලක් එව­කට මීග­මුව නග­රා­ධි­ප­ති­ව­රයා වූ එච්.ඩී. ඉසෙඩ්. සිරි­ව­ර්ධන මහතා අතින් මහත්මා ගාන්ධි­ තු­මාට පිරි­නමා තිබේ. 1948 පෙබ­ර­වාරි 04 වන දින ලංකාවේ ප්‍රථම නිද­හස් දිනය සැම­රී­මට මීග­මුව දිස්ත්‍රික් නාග­රික සභාව විසින් සංවි­ධා­නය කළ නිල උත්ස­ව­යේදී ඉන්දීය නිද­හස් සටනේ වීරයා වූ මහත්මා ගාන්ධි ­තුමා සම­රුවේ ඒ නිසාය.

ශ්‍රී ලංකාවේ පළමු නිද­හස් දිනය සැම­රීම රටේ විවිධ පළා­ත්වල විවි­ධා­කා­රවූ බවත් ඒ සම්බ­න්ධ­යෙන් පොදු ආකෘ­ති­යක් නොවූ බව මහා­චාර්ය නීරා වික්‍ර­ම­සිං­හගේ Sri Lanka in the Modern Age. A history of contested identities (2006) කෘතියේ දැක්වේ.

එහෙත්, කතෝ­ලි­ක­යන් බහු­ත­රක් වෙසෙන, පුංචි රෝමය ලෙස හඳු­න්වන, මීග­මුවේ පැවති ලංකාවේ පළමු නිද­හස් උත්ස­ව­යේදී ලංකාවේ නිද­හස දිනා­ගැ­නී­මට සම්බන්ධ කිසි­වකු සම­රන්නේ නැතිව, ලංකාවේ නිද­හ­සට කිසි­සේත්ම සම්බ­න්ධ­යක් නැති, ඉන්දි­යාවේ මහත්මා ගාන්ධි මෙන්ම දෙමළ සම්භ­ව­යක් ඇති ජාතික වීර­යෙකු ලෙස නොපිළි­නො­ගන්නා දුෂ්ට පාල­ක­යෙකු ලෙස සල­කන ලංකාවේ අව­සාන රජු වූ ශ්‍රී වික්‍රම රාජ­සිංහ රජ අනු­ස්ම­ර­ණය කිරී­මට මීග­මුවේ ජනයා කට­යුතු කිරීම සම්බ­න්ධ­යෙන් විම­තිය පළ කරයි.

එහෙත් ශ්‍රී වික්‍රම රාජ­සිංහ රජ මෙන්ම මහත්මා ගාන්ධි­ තු­මාද මීග­මු­වට පැමිණි ඇති බව සහ එහින් මීග­මුවේ ජන­යාට ලංකාවේ පළමු නිද­හස් දින­යේදී ඔවුන් දෙප­ළ­වම අනු­ස්ම­ර­ණය කිරී­මට සාධා­රණ හේතු තිබූ බව ඇයගේ අධ්‍ය­ය­න­ව­ලට හසු නොවී තිබීම ඇගේ එම විම­ති­යට හේතු වන්නට ඇත.

මීග­මුවේ ප්‍රධාන නිද­හස් දින උත්ස­ව­යේදී මීග­මුව දිස්ත්‍රික් නාග­රික සභාවේ එව­කට සභා­ප­ති­ව­රයා වූ සී. එම්. ප්‍රනාන්දු මහතා විසින් මහත්මා ගාන්ධි­තුමා අනු­ස්ම­රණ කර­මින් සිදු කර ඇති ප්‍රකා­ශය සම්බ­න්ධ­යෙන් මහා­චාර්ය නීරා වික්‍ර­ම­සිංහ මහත් ඇග­යී­ම­කට ලක්කර තිබේ.

මීගමු දිසා නාග­රික සභාවේ සභා­ප­ති­ව­ර­යාවූ සී. එම්. ප්‍රනාන්දු මහතා ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ මහත්මා ගාන්ධි­තුමා මෙන් නිද­හස දිනා­ගැ­නී­මට සටන් කළ හෝ ජාති, ආගම්, භාෂා, කුල, පන්ති ආදී භේද පස­කලා ජාති­යක් ලෙස සෑම සියලු දෙනා­ම­ටම හිමි තැන ලබා­දෙ­මින් සියලු දෙනා එකතු කළ හැකි ඉන්දි­යාවේ මහත්මා ගාන්ධි වැනි නාය­ක­යෙකු ශ්‍රී ලංකාවේ නොසිටි බවත් එම අඩුව නිද­හ­සින් පසුව එළ­ඹෙන යුග­යේදී අපට විශාල අඩු­වක් ලෙස මතු වන බවත්ය. නග­රා­ධි­ප­ති­තු­මාගේ එම වචන නීරා වික්‍ර­ම­සිංහ මහ­ත්මිය මෙසේ උපුටා දක්වා ඇත:

“By honoring the Indian nationalist leader instead of any sons of the soil, any Ceylonese national hero, the chairman of the Negombo UC was making a clear and uncompromising political statement. Ceylon had no real nationalist fighter, no leader of the messes who united or attempted to unite classes, castes, and religions of the caliber of Mahatma GandhiÓ (Dressing the Colonised Body: Politics, Clothing, and Identity in Colonial Sri Lanka, (2003), page 26).

මේ ආකා­ර­යට උදෑ­සන 10.30ට ආරම්භ වූ මීග­මුවේ පැවති ලංකාවේ පළමු නිද­හස් දින සමරු වැඩ­ස­ට­හන් අව­සාන වූයේ ශ්‍රී ලංකා­වට නිද­හස ලබා­දීමේ ප්‍රධාන උත්ස­වයේ බ්‍රිතාන්‍ය රජු වෙනු­වෙන් රාජා­සන කතාව පැවැ­ත්වීම සඳහා පැමි­ණියේ ග්ලෝස්ටර් ආදි­පා­ද­ව­රයා සහ එම ආර්යාව ඇතුළු පිරි­සට රාජ­කීය භෝජන සංග්‍ර­හය මීග­මුව නව තානා­යමේ පැවැ­ත්වී­මෙන් එකල පළ වූ පුවත්පත්වල සඳ­හන් වේ.

ඒ පිළි­බද සනාථ කරන ඡායා­රූ­ප­යක දැක්වෙන්නේ මීග­මුව නව තානා­ය­මේදී බ්‍රිතාන්‍ය රජු නියෝ­ජ­නය කර­මින් පැමිණි ග්ලොස්ටර් ආදි­පා­ද­ව­ර­යාත්, එම මැති­නි­යත් සහ වෙනත් සම්භා­ව­නීය අමු­ත්තන් සමඟ ශ්‍රී ලංකාවේ මුල්ම අග­මැති ඩී.එස්. සේනා­නා­යක මහතා 1948 පෙබ­ර­වාරි 04 දින රාත්‍රි ආහා­රය ගත් අව­ස්ථාය.

එම රාජ­කීය භෝජන සංග්‍ර­හය පැවති මීග­මුවේ නව තානා­යම වූ කලී බ්‍රිතා­න්‍යයේ වන ජෝර්ජ් රජු රජ­වී­මට පෙර ඔටුන්න හිමි කුමා­ර­යෙකු ලෙස 1882 දී ලංකාවේ සංචා­ර­යක් අත­ර­තුර මීග­මු­වට පැමිණ නවා­තැන් ගත්, බ්‍රිතා­න්‍යයේ 2 වැනි එලි­ස­බෙත් රැජි­නගේ 1954 යෙදුණ ලංකා ගම­නේදී මීග­මු­වට පැමිණි අව­ස්ථාවේ දී නවා­තැන් ගත්, 1940 දශ­කය උදා වන විටත් විවිධ රට­වල සංචා­රක ප්‍රව­ර්ධන දැන්වීම් පළ කළ ලෝක ප්‍රකට සංචා­රක නිකේ­ත­න­යක් විය.

අද ද බ්‍රිතාන්‍ය ග්ලොස්ටර් ආදි­පා­ද­ව­රයා සමඟ ශ්‍රී ලංකාවේ මුල්ම අග­මැති ඩී.එස්. සේනා­නා­යක මහතා රාජ්‍ය භෝජන සංග්‍ර­හය භුක්ති­විඳි අව­ස්ථාවේ ගත් ඡායා­රූ­පයේ දැක්වෙන ශාලාවේ පසු­බි­මෙහි තිබූ ලී තිරය මීග­මුව නව තානා­යමේ තව­මත් දැකිය හැකිය.

කොළඹ සිට සැත­පුම් 25 පමණ ගෙවා, ගාලු­මු­ව­දොර හෝට­ලය වැනි හෝටල් කොළඹ ඕනෑ තරම් පැව­ති­යේදී, ග්ලොස්ටර් ආදි­පා­ද­ව­රයා ඇතුළු පිරිස භෝජන සංග්‍ර­හ­ය­කට මීග­මු­වට පැමි­ණිම සහ මීග­මුව නව තානා­යමේ රාජ­කීය භෝජන සංග්‍ර­හ­යක් පැවැ­ත්වීම විය හැක්කක් වන්නේ මීග­මුව නව තානා­යම බ්‍රිතාන්‍ය රාජ­කී­යන් මෙන්ම සම්භා­ව­නීය අමු­ත්තන්ගේ නවා­තැ­නක් වීම පසු­බිම් කර­ගෙන විය යුතුය.

එමෙන්ම ග්ලොස්ටර් ආදි­පා­ද­ව­රයා නිද­හස් උත්ස­වය සදහා ශ්‍රී ලංකා­වට පැමි­ණියේ දින කිහි­ප­යට පම­ණක් වීමත්, එව­කට පැවති 'මීග­මුව රාජ­කීය ගුවන් හමුදා කඳ­වුර සහ මීග­මුව ගුවන් තොටු­පෙළ (වර්ත­මාන කටු­නා­යක ගුවන් තොටු­පළ) පැව­තියේ මීග­මුව අසල වීමත්, එමෙන්ම 1940 දශ­කය උදා වීම­ටත් පෙර සිටම මීග­මුව නව තානා­යම යුරෝ­පයේ පවා සංචා­රක ප්‍රව­ර්ධන දැන්වීම් පළ කළ ලෝ පසිදු ස්ථාන­යක් වීමත් නිසා ලංකාවේ පළමු නිද­හස දිනය දා රාජ­කීය භෝජන සංග්‍ර­හය මීග­මුවේ නව තානා­යමේ පැවැ­ත්වී­මට හේතු වන්නට ඇත.

ඒ අනුව 1948 පෙබ­ර­වාරි 04 දින සාන්ත මරියා දෙව­ස්ථා­නයේ උදෑ­සන 10.00යට යෙදුණ දේව මෙහෙ­ය­කින් ආරම්භ වී, අන­තු­රව ශ්‍රී වික්‍රම රාජ­සිංහ රජ සැම­රු­ම­කින්ද, මීග­මුව කොටුව පිටියේ යෙදුණ ප්‍රධාන උත්ස­ව­යේදී මහත්මා ගාන්ධි­තුමා සැම­රී­ම­කින්ද අන­තු­රුව, මෙරට පළමු නිද­හස් උත්ස­වයේ රාජා­සන කතාව සඳහා පැමිණි ග්ලෝස්ටර් ආදි­පා­ද­ව­රයා සහ එම ආර්යාව සදහා වූ රාජ­කීය භෝජන සංග්‍ර­හය සහ ඔවුන් දෙප­ළගේ සමු­ගැ­නීමේ සාදය පැව­ත්වී­මෙන් මීග­මුව ලංකාවේ ප්‍රථම නිද­හස් දිනය සැම­රීම සිදු කළ බව වාර්තාවේ.

මාර්කස් ප්‍රියන්ත පෙරේරා

from silumina sithmalyaya