බෝග­මුවේ සද්ධාරංසි හිමිට චිරං ජයතු

(බුද්ධ ශාස­නයේ චිර­ස්ථිය වෙනු­වෙන් අනූ­ප­මේය මෙහෙ­වර සමු­දා­යක් කළ අනු­රා­ධ­පුර සිරි­ස­ඟබෝ භාවනා මධ්‍ය­ස්ථා­නා­ධි­පති, ගෞර­වාර්හ ශාසන කීර්ති, ශ්‍රී සද්ධර්ම වාගී­ෂ්වර, ධර්ම ප්‍රභා ධීරා­න­න්දා­භි­ධාන කළාණි සාමග්‍රී ධර්ම මහා සංඝ සභාවේ, උතු­රු­මැද පළාතේ ප්‍රධාන සංඝ­නා­යක, කම්ම­ට්ඨාන විශා­රද අලු­ත්ගම බෝග­මුවේ සද්ධා­රංසි නාහි­මිගේ 67 වන ජන්ම දිනය නිමි­ත්තෙනි.)

බෝග­මුවේ සද්ධා­රංසි හිමි මෙලොව එළිය දකින්නේ 1953 ජන­වාරි මස 26 වැනි­දාය. යක්කල, අලු­ත්ගම බෝග­මුවේ පදිං­චිව සිටි වෙළෙඳ ව්‍යාපා­රික බී. ඒ. ගුණ­ති­ලක මහ­තාගේ පීතෘ­ත්ව­යෙන් සහ එම්. එම්. සෝමා­වතී ගුරු මාතා­වගේ මාතෘ­ත්ව­යෙන් පරි­පූ­ර්ණව සොයුරු සොයු­රි­යන් 13 දෙනෙක් අතර හැදී වැඩෙන මේ පුංචි දරුවා බමු­ණු­ආ­ර­ච්චි­ලාගේ අබේ­සිරි එඩ්මන් චන්ද්‍ර­කු­මාර නම් විය. ගුණ යහ­පත් පින්බර මවු­පි­යන්ගේ රැක­ව­ර­ණය ලැබ නිසි වය­සට පාසල් ගමන අර­ඹන චන්ද්‍ර කුමාර පුංචි පුතා දහ­තුන් වන විය එළැ­ඹෙද්දී විදු බිමට සමු දී දෙදි­නක් ඉක්ම යන විට බොදු බිමට ප්‍රවේශ වී සසු­න්ගත වන්නේ 1966 මැයි මස 30 වැනි­දාය.

ආභි­ධ­ම්මික වාගී­ශ්වර යාගොඩ ධර්ම­ප්‍රභ නාහිමි ගුරු­කොට ගනි­මින් ශාස­න­යට ප්‍රවිශ්ට වූ අපේ නායක හාමු­දු­රුවෝ සිය පැවිදි බිම වූ අනු­රා­ධ­පුර සිරි­ස­ඟබෝ භාවනා මධ්‍ය­ස්ථා­න­යෙන් බැහැ­රව මාලි­ගා­තැන්න විවේක සේනා­ස­න­යට වැඩම කොට මැණි­ක්දි­වෙල ශ්‍රී දේවා­නන්ද නාහි­මිගේ මාර්ගෝ­ප­දේ­ශ­ක­ත්වය යටතේ පස්ම­සක් කම­ට­හන් ප්‍රගුණ කොට පසුව සිරි­ස­ඟබෝ භික්ෂු අභ්‍යාස මධ්‍ය­ස්ථා­න­යට ප්‍රවේශ වූහ.

මතු­ගම ශ්‍රී ධීරා­නන්ද නාහිමි යටතේ භික්ෂු වත පිළි­බ­ඳව අධ්‍යා­ප­නය ලැබූ උන් වහන්සේ අලු­ත්ගම බෝග­මුව බෝධි­ග්‍රාම භාවනා මධ්‍ය­ස්ථා­නයේ දී නේවා­සික භාවනා පාඨ­මා­ලා­වක් හදාරා 1970 දී විද්‍යෝ­දය මහා පිරි­වෙ­නට ඇතුළු වූහ. අන­තු­රුව 1972 දී පේ‍රාදෙ­ණිය විශ්ව­වි­ද්‍යා­ල­යට ඇතු­ළත් වී 1982 දී ශාස්ත්‍ර­වේදී උපා­ධිය ලබා ගත්හ. පසුව විජ­ය­පුර භාවනා මධ්‍ය­ස්ථා­නයේ (සිරි­වි­ජය විද­ර්ශනා පිරි­වෙන) ගුරු තන­තු­රට පත්වන අපේ නාහිමි පිරි­වෙන් පරී­ක්ෂක, භාවනා උප­දේ­ශක තන­තු­රින් පිදුම් ලබ­න්නේය. ඉන් අන­තු­රුව සහ­කාර අධ්‍යා­පන අධ්‍යක්ෂ තන­තුරු ඇතුළු බොහෝ ඇග­යී­ම්ව­ලට හිමි­කම් කිය­මින් ආ ප්‍රශං­ස­නීය අර්ථ පූර්ණ ගමන් මඟ මෙලෙ­සින් හෙළි පෙහෙළි වී ඇත්තේය.

පිරි­වෙන් ගුරු වෘත්ති­යෙන් සිය ශාසන මෙහෙ­වර ආරම්භ කරන උන් වහන්සේ සුව­හ­සක් හිමි­ව­රුන් නැණ නුව­ණින් පෝෂ­ණය කළ අතර සුව­හ­සක් අග­ති­ගාමී යොවුන් සිත් භාවනා සිසි­ලෙන් සිසිල් කොට සුග­ති­ගාමී ධර්ම­කාමී යොවුන් පර­පු­රක් දැයට දායාද කළහ. එම නිසාම උන් වහන්සේ කම්ම­ට්ඨාන විශා­රද ගෞරව නාම­යෙන් පිදුම් ලැබූහ.

අද වන විට උන් වහන්සේ ලක්ෂ සංඛ්‍යාත සැදැ­හැ­ව­තුන්ගේ පූජ­නී­ය­ත්ව­යට පාත්‍ර වූ මහා බුද්ධ භූමි ත්‍රිත්ව­යක් නිර්මා­ණය කර ඇත්තේය. සෑම පුන් පෝ දින­කම දහස් ගණ­නක් වූ ශීල සමාධි උවැසි උවැ­සි­යන්ට දහම් රස විඳි­මින් කම­ට­හන් ප්‍රගුණ කිරී­මට ශීල භාවනා මධ්‍ය­ස්ථා­න­යක් ප්‍රති­ස්ථා­ප­නය කර ඇත්තේය. මේ අනූ­ප­මේය ශාසන මෙහෙ­වර කර­ද්දීම 67 වැනි වියට පත් වන අපේ නාහිමි අද වන විට ගෞර­වාර්හ ශාසන කීර්ති ශ්‍රී සද්ධර්ම වාගී­ශ්වර ධර්ම­ප්‍රභා ධීරා­න­න්දා­භි­ධාන කළාණී සාමග්‍රී ධර්ම මහා සංඝ සභාවේ උතු­රු­මැද පළාතේ ප්‍රධාන සංඝ­නා­යක, කම්ම­ට්ඨාන විශා­රද, ආදී ගෞරව නාම සහ තන­තු­රු­ව­ලින් පිදුම් ලබ­මින් මතු­මත්තේ ද ශාසන සේවා­වට පාරමී පූර­ණය කර­න්නාහ.

සද්ධා­රංසි නාහි­මිගේ ප්‍රථම ශාස­නික මෙහෙ­වර ද සම්ප්‍ර­දා­යික බෞද්ධ නිර්මාණ කලා­වෙන් ඔබ්බට ගිය නිර්මා­ණ­යක් විය. ඒ නිර්මා­ණය වන්නේ බුදු සසු­නෙහි සිව්ව­නක් පිරිස නිර්මා­ණය වූ අනු­රා­ධ­පුර අසූ­මහා ශ්‍රාවක සම්බුද්ධ විහා­ර­යයි. බුදු සසුනේ පැවැ­ත්මට පුරෝ­ගාමී මෙහෙ­ව­රක් කළ උපා­සික උපා­සිකා, භික්ෂු භික්ෂු­ණීන්ගේ ප්‍රතිමා ද අසූ­මහා ශ්‍රාවක විහා­රයේ නිර්මා­ණය කිරීම විශේ­ෂ­ත්ව­යකි. සිරි­ලක බුදු සසුන ස්ථාපිත කිරී­මට ඉව­හල් වූ බෝධීන් වහ­න්සේලා විසි­අ­ට­න­මක් සංකේ­ත­වත් කර­මින් විහා­ර­ස්ථා­නය වටා අට­විසි බෝධීන් වහ­න්සේලා ද රෝප­ණය කිරී­මට උන් වහන්සේ උනන්දු වූහ.

සම්මා සම්බුදු රජා­ණන් වහන්සේ පාරි­ස­රික වටි­නා­කම මනාව පැවැත්ම කෙරෙහි බල­පාන අන්දම මැන­වින් අව­බෝධ කර ගත් මහෝ­ත්ත­ම­යකු වන සද්ධා­රංසි නාහි­මිගේ ඊළඟ ශාස­නික මෙහෙ­වර වූයේ අනු­රා­ධ­පුර - තන්ති­රි­මලේ මාර්ගයේ නෙල්ලි­කු­ලම නම් වූ වන­ගත ගම් පියසේ සිරි­ස­ම්බුද්ධ ශ්‍රාවක චරි­කා­රාම පුද­බිම් ඉදි­කි­රී­මය. පරි­ස­රය නසා, වනසා අහස උසට මහා දාගැබ්, සුවි­ශාල බුද්ධ මන්දිර ඉදි­ව­න­වාට වඩා ස්වාභා­වික පරි­ස­ර­යට අනු­කූ­ලව පරි­සර හිත­කාමී බෞද්ධ නිර්මාණ නිම­වී­මට අපේ පරි­ස­ර­වේ­දි­යා­ණන් සිහින දුටුහ. ඒ ඔස්සේ ඒකාග්‍ර වූ සිතු­විලි ධාරා තුළ සම්මා සම්බුදු රජුන්ගේ තෙවන වර ලක්දිව වැඩම කිරීම ජීව­මාන වූ අතර එහි මහ රහ­තුන් වහ­න්සේලා පන්සි­ය­යක් සමඟ ගිරි­හි­සින් බැස චාරි­කාවේ වඩින දර්ශ­න­යක් දුටු උන් වහන්සේ පාර­ම්ප­රි­කව පන්සල් නිමැ­වුම් රටා­වෙන් ඔබ්බට ගොස් නිර්මා­ණා­ත්මක පින්බි­මක් ස්ථාපිත කිරීමේ මහා මෙහෙ­ව­රට ප්‍රවේශ වූහ. දුර බැහැර වන ලැහැබ් කඳු මුදුන් ආදී මනා ලෙස පිහිටි පරි­සර පද්ධති සොයා ගිය උන් වහන්සේ එයින් බොදු බිමක් බිහි කිරීමේ අපේ­ක්ෂාව මල්ඵල ගන්ව­න්නට වෙහෙ­සු­නාහ.

අන­තු­රුව නාහි­මිගේ අභි­ප්‍රාය පිළි­බඳ දැනු­වත් වූ නිමැ­වු­ම්කරු නෙල්ලි­කු­ලම වන­පෙත සද්ධා­රංසි නාහි­මිගේ පාද­ස්පර්ශ පාරි­ශුද්ධ වූ දිනයේ සිට කටු­කො­හොල් බැහැර වී වන­ස්ප­තීන්ගේ සෙව­ණට 2004 වර්ෂයේ ජූලි මස 06 වැනි දින ශාසන මෙහෙ­වර ආරම්භ වූහ. 2004 ආරම්භ වී 2005 වසරේ සංඝා­වා­ස­යට මුල්ගල තබා 2006 නොවැ­ම්බර් මස 06 වැනි දින වන විට නෙල්ලි­කු­ලම වන ලැහැබේ පුංචි දෙව්ර­මක් විවෘත විය. අවු­කන බුදු­රුව සහ සමාධි පිළි­මය නිර්මා­ණය කළ අපේ හෙළ කලා­ක­රු­වන් ගමන් ගත් මඟෙන් ද ඔබ්බට ගිය සද්ධා­රංසි නම් වූ මහා යති­ව­ර­යා­ණන් තුළ සැඟ වී සිටි, බෞද්ධ කලා­ක­රුවා ජීව­මාන කළ නෙල්ලි­කු­ලම සම්බුද්ධ චාරි­කා­රා­මය මහා බුදු බැති­යෙන් වන්දනා මාන කිරී­මට දැන් විවෘ­තව පවතී. මේ පුණ්‍ය භූමිය මහා සංඝ­ර­ත්නය රජයේ මැති ඇමැ­ති­ව­රුන් හා බෞද්ධ ජන­තා­වගේ සහ­භා­ගී­ත්ව­යෙන් පසු­ගිය දා උත්ස­වා­කා­ර­යෙන් විවෘත කෙරිණි. දිනක් මෙහි පැමිණි ජනා­ධි­පති මෛත්‍රී­පාල සිරි­සේන මහතා මේ මහා පුණ්‍ය භූමිය දැක අප නාහි­මිට සතුට පළ කර­මින් මෙවන් ශාසන සේවා තව තවත් සිදු කිරී­මට නිදුක් නිරෝගී සුවය ප්‍රාර්ථනා කළහ.

සද්ධා­රංසි නාහි­මිගේ මීළඟ ශාස­නික මෙහෙ­වර වූයේ අනු­රා­ධ­පුර නෙල්ලි­කු­ල­මට නුදුරු කොක්කි­ච්චිය නැමති වන­ගත පෙදෙසේ සිරි සම්බුද්ධ ප්‍රාති­හාර්ය විහා­රය ඉදි­ක­ර­වී­මය. බුදු සිරිතේ ප්‍රාති­හාර්ය අවස්ථා රැසක් මේ වන වදුලේ නිර්මා­ණය කර තිබෙනු දක්නට ලැබේ. පන්සල, වෙහෙර බුදු පිළිම මේ ආදී ශාස­නික නිර්මාණ මෙතෙක් බිහි වී ඇත්තේ පන්සල් බිම­කය. නොඑසේ නම් හෙළි­පෙ­හෙලි කොට මනාව සැකසූ සුදු වැලි අතුල භූමි­ය­කය. එහෙත් අක්කර දහ­යක් පමණ වූ වන­ගත වප­ස­රි­යක තැනින් තැන නිර්මා­ණය වූ පාරි­ස­රික අසි­රිය අත­රින් පාන පෙළ­හර කුමක් ද. මේ වන ගැබේ බුද්ධා­ල­ම්භන ප්‍රීතිය වගා කරනු සඳහා නිර්මා­ණය කර ඇති බුදු පෙළ­හර විශ්මිත නිර්මා­ණ­යකි. මේ පුද­බිමේ නිර්මා­ණය කර තිබෙන නිර්මාණ අතු­රින් ප්‍රධාන තැනක් ගන්නේ දහ­සක් බුදුන් බුදු වූ වග සනි­ටු­හන් කරන සම්බුද්ධ විහාර මන්දි­ර­යයි. එහි කට­යුතු ද දැන් නිම වෙමින් පවතී.

සසුන් කෙත අස්වැ­ද්දීම වෙනු­වෙන් මහා පුද­බිම් ත්‍රිත්ව­යක් නිර්මා­ණය කළ සද්ධා­රංසි නාහි­මියෝ සම්බුද්ධ ශාස­නයේ හෙට දවස වෙනු­වෙන් බුදු පුත් පර­පු­රක අව­ශ්‍ය­තාව මැන­වින් හඳුනා ගත්හ. පුණ්‍ය භූමි නිර්මා­ණය කර එම පුණ්‍ය භූමි කසා­ව­තින් බැබ­ළ­වීම අපේ ශාසන වංශයේ අනා­ග­තය වෙනු­වෙන් කළ යුතුම වූ කාර්ය­භා­ර­යකි. ඒ වෙනු­වෙන් කුල දරු­වන් සිය­යක් සසු­න්ගත කර දේශයේ බුදු සසුන පව­ත්වා­ගෙන යෑමට උන් වහන්සේ දුර­දක්නා නුව­ණින් කට­යුතු කර ඇත.

අනු­රා­ධ­පුර, ඇල­යා­ප­ත්තුව රෝහලේ ඇඳන් 25ක් සහිත රෝහල් වාට්ටු­වක් සාදවා භික්ෂූන් වහ­න්සේලා උදෙසා වෙනම කොට­සක් වෙන් කර දුන් සද්ධා­රංසි නාහි­මියෝ වෛද්‍ය­ව­රුන්ට ද කාම­ර­යක් සාදවා දුන් අතර මේ සඳහා රුපි­යල් ලක්ෂ 45ක් පමණ වැය කළහ.

නිවාස අහිමි අන්ත දිළිඳු පවුල් දෙකක් සඳහා අනු­රා­ධ­පුර දේවා­න­ම්පි­ය­ති­ස්ස­පුර ගම්මා­නයේ අංග­ස­ම්පූර්ණ නිවාස දෙකක් සාදවා එම පවු­ල්ව­ලට පරි­ත්‍යාග කළහ. රණ­විරු පවු­ල්ව­ලට මෙන්ම ආර්ථික අප­හ­සුතා ඇති දරු­වන් වෙනු­වෙන් ද පොත්පත් ආදිය පරි­ත්‍යාග කර­මින් සමාජ සේවාවේ නිරත වන උන් වහන්සේ පසු­ගිය කාලයේ ගංව­තු­රින් අනාථ වූ දහස් ගණ­නක් පිරි­සට ආහා­ර­පාන සහ අත්‍යා­වශ්‍ය භාණ්ඩ­ව­ලින් ද උදව් උප­කාර කළ අතර යුද සමයේ ආබා­ධිත රණ­වි­රු­වන්ට කෘත්‍රිම පාද ආදී අවශ්‍ය දෑ ලබා දුන්හ. අස­රණ රෝගීන් වෙනු­වෙන් ඇල­යා­ප­ත්තුව ග්‍රාමීය රෝහ­ලට රුපි­යල් දස දහ­සක අත්‍යා­වශ්‍ය බෙහෙත් ද්‍රව්‍ය ලබා­දීම දැනට වසර දහ­යක් පුරා සිදු කරනු ලබයි. ඇල­යා­ප­ත්තුව මහ විදු­හ­ලට විශාල අඩු­පා­ඩු­වක්ව පැවති බුද්ධ මන්දි­ර­යක් ලක්ෂ දහ­යක විය­ද­මින් ඉදි­ක­ර­දීම නාහි­මිගේ තවත් සමාජ සත්කා­ර­යකි.

අනු­රා­ධ­පුර තන්ති­රි­මලේ පාර, වන්නි­හැ­ළ­ඹෑව, ඇල­යා­ප­ත්තුව (සිරි බෝධි­රු­ක්ඛා­ර­මය) හෙවත් සිරි සම්බුද්ධ ප්‍රති­මා­ලං­කාර විහා­රයේ බුද්ධ ප්‍රති­මාවේ විවිධ මුද්‍රා විද­හා­පාන සිව්ම­හල් නව විහාර මන්දි­ර­යක් දැනට ඉදි වෙමින් පවතී. මෙයද සද්ධා­රංසි නාහි­මිගේ නිර්මා­ණ­යකි. එමෙන්ම විල­ච්චිය මන්නා­රම් හන්දිය සද්ධා­රංසි විහා­රයේ අභි­වෘ­ද්ධි­ය­තකා විශාල වැඩ කොට­සක් නිම කර දී තිබේ. මෙහි වැඩ වෙසෙන භික්ෂූන් වහ­න්සේ­ලාට නේවා­සි­කා­ගාර පහ­සු­කම් සපයා දී තිබීම විශේ­ෂ­ත්ව­යකි.

අනු­රා­ධ­පුර රජ දිසාවේ දහම් පාසල් නිපු­නතා ඇග­යීම් තර­ග­වල (2017 – 2018) ප්‍රථම ස්ථානය දිනා ගත් දරු­වන් 42කට වටිනා ත්‍යාග පිරි­නැ­මීම, සමස්ත ලංකා දහම් පාසල් සිසු නිපු­ණතා ඇග­යීම් වැඩ­ස­ට­හන (2017 – 2018) යටතේ දිසාවේ ශාස­නා­ර­ක්ෂක බල­ම­ණ්ඩල තුනේ හොඳම දහම් පාස­ලට සහ හොඳම බල­ම­ණ්ඩල තුනට වටිනා ත්‍යාග පිරි­නැ­මීම සද්ධා­රංසි නාහි­මිගේ පුද්ග­ලික ධන පරි­ත්‍යා­ග­යෙන් පසු­ගිය දා උත්ස­වා­කා­ර­යෙන් සිදු කෙරිණි.

මේ ආදී ආග­මික සහ සමා­ජීය මෙහෙ­ව­ර­වල නිරත අලු­ත්ගම බෝග­මුවේ සද්ධා­රංසි නාහි­මිට උතුම් ජය ශ්‍රී මහා බෝ සමි­ඳුන්ගේ පිහිට හා ආර­ක්ෂාව ලැබ ඉදි­රියේ දී ශාස­නය වෙනු­වෙන් තව තවත් මෙහෙ­වර ඉටු කිරී­මට නිදුක් නිරෝගී සුවය ප්‍රාර්ථනා කරමු.

අනු­රා­ධ­පුර නැ‍ඟෙන­හිර සමූහ
සේන­පුර ඩී. නිශ්ශංක